اشعار یلدایی و مفهوم یلدا

« یلدا» یک واژۀ سُریانی به معنای میلاد و تولد است. شب یلدا شب تولد خورشید، نماد و مظهر میترا(ایزد مهر) است. بنابر باورداشت های ایرانیان خورشید در واپسین شب پائیز، یعنی آخرین شب ماه آذر، باز زاده می شود و در نخستین روز دی ماه از فصل زمستان که روزش مُنتَسَب به خورشید و « خور» و ماهش مُنتَسَب به آفریدگار جهان و کائنات، اورمَزد نامیده می شود، طلوعی تازه دارد.

 

بنا بر نوشتۀ پورداود در یشت ها، روز یک شنبه، روز مخصوص خورشید (Sunday) و روز 25 دسامبر، روز جشن ظهور خورشید یا مهربوده و نزد مهرپرستان روز مهر دانسته می شده است. عیسویان سدۀ چهارم میلادی 25 دسامبر را روز زایش عیسی مسیح قرار دادند و یک شنبه را هم روز برخاستن و به آسمان صعود کردن او دانستند (پورداود،1/419- 420).

باورِ تاریخی است که برخی از دانشمندان، جشن میلاد مسیح (نوئل) را در اصل جشن ظهور میترا (دهخدا، ذیل «یلدا» و به احتمال فراوان مسیح را جلوه ای از ایزد میترا دانسته اند. قدمای ما نیز بنا بر استدلال بالا، به پیوند یلدا با تولد مسیح یا مهر قایل بودند.

💫مفهوم شب یلدا💫

یلدا از دوبخش یل به اضافه دا تشکیل شده است
یل + دا = یلدا
زبان لری که ازبازمانده های زبان هخامنشیان است یل را به معنای بزرگ دانند وبه مادر دا گویند. به مادر دی هم میگویند
مادر = دا = دی

هخامنشیان اعتقاد داشتند که شب اول زمستان دانه های گیاهان در زیر خاک جوانه میزنند وشروع به روییدن میکنند وبه همین سبب اولین ماه زمستان را دی میگویند.

اینکه بعضیها میگویند معنی کلمه یلدا یعنی بلندترین شب سال غلط میباشد
پس معنی یلدا یعنی رویش و زایش میباشد
یلدا = رویش بزرگ

اشعاری زیبا از شاعران بزرگ در وصف شب یلدا تقدیم به شما بزرگواران🌹🌺
🌿🍂
سعدی:
نظر به روی تو‌ هر بامداد
نوروزی‌ست
شب فراق تو هر شب
که هست یلدایی‌ست
🌿🌺
فیض کاشانی:
چه عجب گر دل من روز ندید
زلف تو صد شب یلدا دارد
🌹🌹
اوحدی:
شب هجرانت٬ ای دلبر٬
شب یلداست پنداری
رخت نوروز و دیدار تو
عید ماست پنداری

عبید زاکانی:
با زلف‌ تو قصه‌ای‌ست
ما را مشکل
هم‌چون شب یلدا
به درازی مشهور

🌿🌺💚
خواجوی کرمانی:
هست در سالی شبی
ایام را یلدا ولیک
کس نشان ندهد که ماهی را
دو شب یلدا بود
🌿🌺
سلمان ساوجی:
شب یلداست هر تاری
ز موی‌ات٬ وین عجب کاری
که من روزی نمی‌بینم٬
خود این شب‌های یلدا را
🌿🌺
انوری:
با بهار رخ‌ات تواند گفت
شب یلدا که روز نوروزم
🌿🌺
حافظ:
صحبت حکام ظلمت
شب یلداست
نور ز خورشید
جوی بو که برآید

🌿🌺
صائب:
روزی دل گشت از
زلف دراز او‌ مرا
آنچه بر بیمار از طول
شب یلدا گذشت
🌿🌺
خاقانی:
هست چون صبح آشکارا
کاین صباحی چند را
بیم صبح رستخیز است
از شب یلدای من
🌿🌺
دهلوی:
هر شبی در غم هجرت
شب یلداست مرا
که به سالی به جهان
یک شب یلدایی هست
🌿🌺
سعدی:
روز روی‌اش چو‌ برانداخت
نقاب شب زلف
گفتی از روز قیامت
شب یلدا برخاست

شب یلدا،یلدا،میلاد مسیح مقدس

 

 

« یلدا» یک واژۀ سُریانی به معنای میلاد و تولد است. شب یلدا شب تولد خورشید، نماد و مظهر میترا(ایزد مهر) است. بنابر باورداشت های ایرانیان خورشید در واپسین شب پائیز، یعنی آخرین شب ماه آذر، باز زاده می شود و در نخستین روز دی ماه از فصل زمستان که روزش مُنتَسَب به خورشید و « خور» و ماهش مُنتَسَب به آفریدگار جهان و کائنات، اورمَزد نامیده می شود، طلوعی تازه دارد.

 

نظر به روی تو هربامداد نوروزی است
شب فراق توهرگه که هست یلدایی است
سعدی

 

بنا بر نوشتۀ پورداود در یشت ها، روز یک شنبه، روز مخصوص خورشید (Sunday) و روز 25 دسامبر، روز جشن ظهور خورشید یا مهربوده و نزد مهرپرستان روز مهر دانسته می شده است. عیسویان سدۀ چهارم میلادی 25 دسامبر را روز زایش عیسی مسیح قرار دادند و یک شنبه را هم روز برخاستن و به آسمان صعود کردن او دانستند (پورداود،1/419- 420).

باورِ تاریخی است که برخی از دانشمندان، جشن میلاد مسیح (نوئل) را در اصل جشن ظهور میترا (دهخدا، ذیل «یلدا» و به احتمال فراوان مسیح را جلوه ای از ایزد میترا دانسته اند. قدمای ما نیز بنا بر استدلال بالا، به پیوند یلدا با تولد مسیح یا مهر قایل بودند.

سنایی می گوید:
به صاحب دولتـی پــیـوند اگرنامـی همی جویــی
که از یک چاکری عیسی، چنان معروف شد یلدا

 

خاقانی می گوید:
توجان لطیفی و جهان جسم کثیف است

تو شمع فروزانی و گیتی شب یلدا

حافظ می گوید:
صحبـت حـُکّام ظلمـت شـب یلداست

نور زخورشید جوی، بو که برآید

 

سعدی در باره یلدا گوید:
روزرویش چو برانداخت نقاب ازسرزلف
گویی از روز قیامت، شب یلدا برخاست

 

انار
امام صادق (ع) فرمودند: «به کودکانتان انار بخورانید که سبب سرعت رشد و جوانی آنها می‌شود» و فرمودند: «انار را با پیه بخورید که آن معده را دباغی می‌کند و بر ذهن می‌افزاید.»
پزشکان گفته‌اند: انار خون را تصفیه می‌کند و خلط ‌آور است و برای کسانی که مزاج گرم دارند خوب است و تنگی‌ها را می‌گشاید و ملین شکم و مقوی کبد و مفید برای یرقان و طحال و خفقان و قلب و سرفه حاد است، صدا را صاف می‌کند و سبب ایجاد نشاط در صورت می‌شود و بدن را سیراب می‌سازد و برای درمان کرم‌های روده مؤثر است.
در سخن امام تأمل کن که فرمود: انار سبب سرعت در جوانی می‌شود، خواهی دید که همه این خواص که پزشکان گفته‌اند در این جمله بیان شدده است؛ زیرا کودکان به رشد کامل نمی رسند مگر اینکه خونشان صاف و خلط بیرون آید و کبد قوی شود و صورت نشاط پیدا کند و بدن سیراب شود.
همچنین در سخن امام که فرمود: «انار معده را دباغی می‌کند»، تأمل کن، خواهی دید که معده وقتی دباغی می‌شود که رطوبت زاید آن که باعث سستی اعصاب معده می‌شود، خشک گردد، غذا را بهتر هضم می‌کند و چون غذا خوب هضم شود، خون پاکیزه تولید می‌کند و در بدن نیرویی تولید می‌شود که در مقابل بیماری‌ها مقاومت می‌کند.